Durûsu'l -Luğati'l-Arabiyye Dersleri Cilt-2
DERS 2
"Leyse" illâ ki başta mı olmalı?Soru 1: "el-bâbu muğlakun" cümlesi için videoda "el-bâbu leyse bi-muğlakin" deniyor. Burada "leyse" cümlenin başına gelmeyecek mi, yani "leyse'l-bâbu bi-muğlakin" olmaz mı?
Cevap 1: Bu soruya adım adım cevap vermek istıyorum: 1. Leyse nakıs da olsa bir fiildir. Leyse ile başlayan cümleler de fiil cümlesidir. Arapça'da hem isim hem de fiil cümlesi yapılabilir ve bunu ilk baştaki kelimenin isim mi fiil mi olduğu belirler. 2. "Leyse'l-bâbu bi-muğlakin" ya da "Leyse'l-bâbu muğlakan" cümleleri fiil cümlesidir. Burada "bâb"=ism-i leyse, "muğlak"=haber-i leyse olur. 3. "El-bâbu leyse bi-muğlakin" ya da "El-bâbu leyse muğlakan" cümleleri isim cümlesidir. Bu durumda da el-bâbu=mübteda, " leyse bi-muğlakin"=haber olur. 4. Arapça'da 5 farklı haber oluşturulabilir. Bunlar müfred isim, car-mecrur, zarf-muzafun ileyh, isim cümlesi ve fiil cümlesidir. Yani fiil cümlesi şeklinde de haber yapılabilir. 5. Madde 3'teki "leyse bi-muğlakin" şeklinde olan haber, fiil cümlesi şeklinde olan habere örnektir, çünkü "leyse" fiiliyle başlamaktadır. Bu durumda 3. maddedeki cümleyi "el-bâbu"=mübteda ve "leyse bi-muğlakin"=haber olarak ayırdıktan sonra fiil cümlesi olan haberi de ("leyse bi-muğlakin") kendi ögelerine ayırmak istersek; leyse=fiil, ism-i leyse: gizli zamir hüve (leyse hüve için olan çekimdir), bi-muğlakin=haber-i leyse olur. 6. Özetle her iki söyleniş de doğrudur. Birisi isim cümlesi, diğeri de fiil cümlesidir. |
|